John Green "Gwiazd naszych wina"

Tytuł: "Gwiazd naszych wina"

Autor: John Green

Liczba stron: 312

Wydawca: Bukowy Las

Rok szkolny się skończył, więc żeby to jakoś uczcić, postanowiłam skoczyć do galerii na małe zakupy. Główny przystanek: oczywiście Empik. Długo siedziałam między regałami i zastanawiałam się, w co by tu zainwestować. W końcu ze sklepu wyszłam z powieścią Johna Greena "Gwiazd naszych wina", o której słyszałam tyle dobrego, że po prostu musiałam to sprawdzić na własnej skórze. Traf chciał, że gdy później wybierałam- tym razem z mojej biblioteczki, co przeczytać najpierw, znów padło na właśnie tę powieść, także nie musiała ona długo czekać na swój czas. Czy to była moja wina, czy moich gwiazd... teraz już to nie ma znaczenia, jest po wszystkim. Uff...

Hazel jest zwykłą szesnastolatką... no, może prawie zwykłą. Lubi robić sobie maratony z wszelakiego typu reality shows, jest wegetarianką, ma swoje ulubione książki, garstkę przyjaciół, kochających rodziców itd. Od całej reszty różni ją to, że od trzech lat choruje na raka tarczycy z przerzutami do płuc i cudem jest to, że w ogóle jeszcze żyje: z nieodłącznym aparatem tlenowym i rurkami w nosie, ale jednak. Pewnego dnia Hazel trafia na spotkanie młodych ludzi chorujących na nowotwór. Ma to jej pomóc żyć normalnie, ale efekty nie są widoczne. Przynajmniej do czasu, gdy na spotkaniach pojawia się siedemnastoletni Augustus: chłopak po podobnych przejściach, który mimo protezy nogi tryska entuzjazmem i od razu zwraca uwagę Hazel, a z czasem zdobywa jej zaufanie i sympatię.

Z ręką na sercu mogę powiedzieć, że nie wiem, co o tej książce napisać. Nie będzie to nic odkrywczego i zapewne moja recenzja pokryje się z całą masą innych, które powstały wcześniej. "Gwiazd naszych wina" po prostu rozbroiła mnie, przygniotła i kompletnie zmasakrowała. Położyłam się wygodnie w moim łóżku i po prostu ją przeczytałam: w jeden dzień, za jednym razem. I mimo że minęły od tego już dwa dni, mimo że zaczęłam już kolejną powieść, nie mogę oderwać myśli od tego niezbyt grubego, niebieskiego grzbietu na moim regale. Green pozostawił takie emocje, że nie mogę się skupić na czymś nowym tak, jak przystało, a czytanie idzie mi "jak krew z nosa". Zauważam u siebie syndrom czytelnika, który nie może pozbierać się po danej powieści, a jego życie traci sens, bo nie można zacząć nic nowego- można tylko leżeć i płakać. I ja leżałam i płakałam, co dawno mi się nie zdarzyło (prawdopodobnie w ostatnie wakacje, przy "Harrym..." zapewne). Płakałam jak bóbr: poducha mokra, tusz rozmazany, okulary całe we łzach, zatkany nos i zamknięte drzwi, w razie jakby ktoś chciał mi nagle złożyć niespodziewaną wizytę i zobaczył mnie w takim stanie (zamknięte drzwi dają chwilę na ogarnięcie się, np. zakrycie kołdrą po samą głowę i udawanie, że się śpi... lub coś w tym stylu).

Powieść jest smutna, to fakt niezaprzeczalny. Chorowanie na raka nie jest wesołe. Jednak mimo wszechogarniającej beznadziejności choroby, mimo tego, że bohaterowie dzielą się na a) chorych na raka i b) rodzinę chorych na raka, książka nie jest przytłaczająca, a cała ponura atmosfera jest sprytnie przykryta pod dozą humoru i szczęśliwymi, acz krótkimi chwilami. Rozluźniające momenty, żarciki, wybryki i gierki słowne bohaterów nadają świeżości i lekkości, a jednocześnie sprawiają, że na wierzch wychodzi sedno całej książki. W moim przekonaniu jest ona nie o cierpieniu czy smutku, ale właśnie o odnajdywaniu szczęścia, pogoni za marzeniami, miłości i przyjaźni. A to, że połowa bohaterów jest śmiertelnie chora, dodaje tylko wyrazu i sprawia, że cała opowieść wybrzmiewa w pełni. Sprawia, że powieść powala na kolana, ale nie przytłacza tysiącem kilo beznadziejności i rozpaczy. Bo nie jest po to, by im współczuć czy się nad nimi użalać- nikt nie chce, by się nad nim użalać. Jest po to, by ich podziwiać, przeżywać z nimi przede wszystkim te dobre czasy, a później może spojrzeć na siebie i powiedzieć: "Weź się ogarnij"... a w końcu rzeczywiście się ogarnąć.

Cała fabuła wydaje się oklepana i przewidywalna. W sumie temat już był maglowany tyle razy, że trudno się dziwić. U Greena, mimo że nie jestem ekspertem od książek o raku, zauważyłam jednak pewne smaczki, które różnią akurat tę książkę od innych. Może są to komiczne sceny, a może dążenie do spełnienia marzenia, które nie jest tak oklepane, jak na przykład wypad do Disneylandu. Może to zakończenie, które każdy zna, zanim sięgnie po książkę, a które mimo wszystko może zaskoczyć i poruszyć do głębi? Szczerze? Nie spodziewałam się akurat takiego rozwoju sytuacji, takiego obrotu spraw. Nie spodziewałam się, że popularny "wyciskacz łez" mnie czymś zaskoczy i naprawdę te łzy wyciśnie. Nie spodziewałam się, że przy ckliwej opowiastce zatkam usta i wytrzeszczę oczy nad niby niewielkim, ale robiącym wrażenie zwrotem akcji czy rozwiązaniem danej sprawy. Tak naprawdę sztampowość całej historii jest tylko powierzchowna i chyba tylko osobom, które widzą książkę pierwszy raz na oczy, może się wydawać, że tak jest.

O dziwo nawet polubiłam bohaterów. Być może stało się tak za sprawą tragicznych wydarzeń, których jesteśmy świadkami, ale moja sympatia to nie tylko typowy "bonus rakowy", postacie naprawdę mają w sobie "to coś". Hazel sprawdza się w roli narratorki i trafia do mnie jej sposób opisywania świata- i już mamy sukces. Zdarzają jej się patetyczne wywody na temat życia, śmierci, szczęścia, sensu istnienia itd., ale nie możemy nikogo za to winić: książki o tragediach charakteryzują się tym, że mają tę moralizatorską nutę. Poza tym to są tylko momenty, które co prawda nasilają się z każdą kolejną stroną, ale mimo wszystko nie przytłaczają, głównie przez te żartobliwe momenty i sam sposób mówienia. Uwielbiam, gdy opowiada z nutką ironii o przewodniczącym grupy wsparcia, Patricku, jak przekomarza się z mamą na temat całodobowego oglądania America's Next Top Model, czy gdy obstawia Gusa za "palenie" fajek.  Augustus natomiast skradł moje serce od samego początku. Swoim niebanalnym poczuciem humoru, przerośniętym, lekko pozerskim nastawieniem do własnej osoby i fascynacją symbolami i metaforami wywołuje u mnie podobne uczucia, jak Patrick z "The Perks Of Being A Wallflower": takiego pozytywnie zakręconego freaka. Kocham jego sztuczną nogę, sposób prowadzenia auta i miłość do gier komputerowych. Może zaskoczyć, że chłopak po poważnej chorobie i innych wydarzeniach, od których minęło zaledwie półtora roku, jest tak lekkoduszny, a czasem wydaje się wręcz za bardzo "kozaczyć". Tym bardziej zaskoczył mnie swoją dojrzałością, opiekuńczością i swoją prawdziwą twarzą w miarę rozwoju akcji. I tym bardziej zszokował mnie ciąg dalszy i koniec historii jego i Hazel zapisanych na stronach "Gwiazd naszych wina". Warto wspomnieć o Isaaku- bohaterze nawet nie drugoplanowym, ale według mnie ważnym. Jego postać dopełnia cały obraz w powieści, bo tak naprawdę na tych trzech przykładach pokazane jest większość historii i emocji, jakie mogą przytrafić się chorującym osobom. Poza tym Isaac przez całą książkę towarzyszył naszej dwójce i szczerze mówiąc mogę stwierdzić, że do grona znanych i lubianych książkowych triów dołączyło kolejne. O Peterze van Houtenie można powiedzieć tyle: zawsze musi trafić się co najmniej jedna kanalia, ale i jego da się polubić, a nawet (!) zrozumieć.

Warto też zwrócić uwagę na samą oprawę książki. Ja zdecydowałam się akurat na filmową wersję, ponieważ: a) innej nie było i b) bardziej mi się podobała. Tak też na mojej okładce mam typową okładkę powieści młodzieżowej z głównymi bohaterami i świetny wytłoczony tytuł, a w środku naprawdę przyjemne do czytania duże, wyraźne litery (nie ma nic bardziej wkurzającego niż maczek na gigantycznej stronie i brak jakichkolwiek widocznych postępów w czytaniu, naprawdę),  dobrze zaznaczone kolejne rozdziały, dwie (!) grafiki i wkładkę z kadrami z filmu- czyli coś miłego dla odmiany (choć przyznam się, że zwykle wolę oryginalne wersje książek, np. choćby "Eragona").

                Niektórzy piszą, że nie ma się nad czym rozpuszczać, że książka jak każda inna, typowy wyciskacz łez/ romansidło/ kolejna wielka tragedyja, która może podobać się tylko niedojrzałym gimbazjalistkom bez gustu, które nie wiedzą, co to dobra powieść, żywią się medialną papką i lajkami na Facebook'u i popuszczają za każdym razem, gdy słyszą o Jedynym-Boskim-Świecę-Się-Jak-Kula-Dyskotekowa-Edwardzie. Sory, taki mamy klimat i takie są schematy myślenia niektórych osób (choć takie klasyfikowanie nie jest dobre... w sumie żadne klasyfikowanie nie jest dobre). W takim razie spoko, mogę być taką gimbazą, która ryczy za każdym razem, gdy w książce czy filmie umiera piesek, a pocałunek na ekranie jest strasznie interesujący, a jednocześnie zawstydzający. Prawda jest taka, że strasznie się bałam, że kolejna młodzieżówka okaże się klapą, a ja bez sensu wydam pieniądze na jakiś badziew. Ale podjęłam ryzyko, posłuchałam się opinii publicznej i mnie zamurowało, bo ludzie wyjątkowo mieli tym razem rację. "Gwiazd naszych wina" to prawdziwa powieść młodzieżowa, powieść o trudnym życiu amerykańskich nastolatków, która naprawdę do mnie trafiła, zmiażdżyła i zrobiła ze mnie mokrą plamę na ścianie. Niech się schowają historie o bogatych, zbuntowanych nastolatkach pijących, palących, ćpających wszystko, co popadanie, "bo jakie to ich życie trudne", niech się schowają historie, w których sympatię do nieznośnych i nie do strawienia bohaterów próbuje się wzbudzić przez wciśnięcie jakiejś łzawej, tragicznej historyjki, która nijak łączy się z fabułą (ale tragedia musi być, bo musi), nic nie wnosi i widać gołym okiem, że to wszystko jest pisane na siłę. "Gwiazd naszych wina" do mnie przemawia. Potrafię zrozumieć bohaterów, mimo że z rakiem miałam do czynienia tyle, co z mdłymi formułkami w podręcznikach biologii i tym, co pokazują w telewizji. Potrafię się z nimi utożsamić, jako tako wczuć się w ich sytuację i im współczuć. Być może jestem naiwna, ale wydaje mi się bardzo możliwe, że właśnie tak może to wszystko wyglądać. Historia nie jest ani przesłodzona, ani zbyt gorzka, jest po prostu taka, jaka jest. I kończy się tak, jak może się skończyć. Green już od początku mówi, że jest to historia w pełni fikcyjna, ale jestem niemal pewna, że na świecie istnieje co najmniej kilka takich Hazel, Augustusów, Isaaków, Houtenów itd. A może po prostu chcę wierzyć, że naprawdę można spotkać genialnych ludzi w takich miejscach i w takim czasie, które wydają się beznadziejne, a okazują się zbawcze. Jedno jest pewne: nie żałuję, że wydałam te jakże wielkie pieniądze i że najpierw przeczytałam to, a nie dałam szansy innym książkom. Powiem nawet, że jeśli Green trzyma taki poziom cały czas, to z pewnością sięgnę po jego kolejne książki, może nawet zaryzykuję i je kupię. Ale jeśli one naprawdę trzymają poziom "Gwiazd naszych wina", chyba nie czytałabym ich hurtem, co i Wam radzę. Przynajmniej z moją "wrażliwością" ( a raczej tendencją do wycia przez różne głupoty), groziłoby to załamaniem nerwowym, a w najlepszym wypadku odwodnieniem.

P.S. Próbowałam wymyślić jakiś zgrabny i ciekawy tytuł tej recenzji, ale w książce jest tyle genialnych cytatów, momentów i kwestii, że trudno wybrać.